Begin dit jaar werkte ik een ontwerp uit voor Anissa, die een huis gekocht heeft in de Kempen en daar paarden aan huis zal houden na de renovatie. Het gaat om een langgerekt noord-zuid perceel, in landschappelijk waardevol gebied & beschermd landschap. We willen dus graag zo veel mogelijk met streekeigen beplanting werken, zodat de paardenplek zo veel mogelijk aansluit met het achterliggende natuurgebied!

Vooraan het perceel plaatsen we een brede heg om afstand te creëren tussen de paarden en mensen op de wandelweg die naast de weide ligt. De graspiste komt middenin het perceel, weg van de wandelweg maar toch ook goed bereikbaar. Daarnaast is er ook een tweede grasweide met grillige vormen, om uitdaging en ruimte voor beplanting toe te voegen. Achteraan het perceel zijn er minibosjes te vinden, als aansluiting bij het bestaande bos en als browseplek voor de paarden.

Indien vergunningsgewijs mogelijk wordt de track deels uitgevoerd in lava, om modder te beperken in het natste deel. Het achterste deel van de track wordt zo veel mogelijk ongemoeid gelaten, met enkel een pad van wegneembare modderplaten zodat de paarden in de winter ook met droge voeten tot achteraan kunnen. In de bossige zone zijn ook een houtsnipperpad en een grindpad voorzien, als afwisseling voor de hoeven.

De inrichting van de paddock paradise is pas voor binnenkort, ondertussen is Anissa alvast aan de slag gegaan met het weidebeheer. De weide is overbegraasd, verdicht en verschraald, met een woekering van planten zoals ridderzuring, jacobskruiskruid maar ook een hoop esdoornzaailingen. Ze gaan daarom aan de slag met het verbeteren van de bodem, inzaaien waar nodig, begrazing met schapen maar bovenal rust zodat het grasland kan herstellen tot een gezonde en biodiverse weide. Pas daarna zal de volledige paddock paradise ingericht worden!

​

​

In dit project zal er een kudde van 5-6 paarden/pony's zijn, ook jonge paarden. De oppervlakte is beperkt en er is ook een piste voorzien die behouden wordt om in te trainen. De bedoeling is dus om de overige ruimte optimaal te gebruiken om de paarden veel bewegingsvrijheid en verrijking te geven, ook in de winter.

De basis is daarom een track met veel grote eetplaatsen, waar de paarden samen kunnen eten maar waar ook voldoende mogelijkheden zijn om elkaar uit de weg te gaan bij conflicten. Daarom zijn er bij elke (winter)hooiplaats meerdere wegen mogelijk, en het is makkelijk om even rond een haag of eiland te lopen om terug bij de rest te komen. De eetplaatsen zijn makkelijk bereikbaar om bij te vullen, maar de paarden moeten toch telkens een afstand afleggen om ze allemaal te bezoeken.

Er is een wintertrack die met lava wordt ingericht, zodat de paarden altijd een uitdagende maar comfortabele en droge track hebben, ook in de winter. De eetplaatsen worden ingericht met verschillende ondergronden (zand, lava, verharding) om afwisseling voor de hoeven te geven. Om budget te besparen kan de zomertrack vrij blijven van inrichting en afgesloten worden in natte periodes. Er kan ook een padje van mudcontrol gemaakt worden zodat deze zone toch gebruikt kan worden in natte periodes.

In de natste zone wordt een wadi voorzien zodat het water daar kan opgeslagen worden. Met deze grond wordt een heuvel gemaakt in het midden van het perceel, zodat de paarden hier een overzicht hebben, maar ook omdat dit een veelgebruikt pad is en de paarden zichzelf hierdoor kunnen trainen.

Ten slotte is er veel aandacht voor verrijking. Hiervoor worden veel hagen voorzien, maar ook een takkenwal, puzzels, een mineralenbuffet, verschillende ondergronden en kruidenstroken. Door de beperkte oppervlakte is er vooral focus op track en beplanting, maar er is ook een grote weide voorzien als afwisseling in de zomer.

De track is momenteel in opbouw, dus hopelijk kunnen de paarden binnenkort al genieten van hun nieuwe leefomgeving!

Bij Norah ging ik langs om het ontwerp dat ze al had gemaakt, wat bij te stellen. Enkele belangrijke punten in dit ontwerp:

• De piste werd geplaatst in het midden van het perceel ipv achteraan, zodat er meer afstand in de track kan gebouwd worden en de piste ook beter bereikbaar is.
• Er werd een roundpen ingebouwd in het ontwerp, op zo'n manier dat die ook extra afstand in de track bouwt. De paden naar de roundpen bevatten een tikkeltje meer uitdaging zodat ze niet enkel een shortcut vormen doorheen de track.
• Stap voor stap zal er meer beplanting worden toegevoegd, zoals hagen die langs beide kanten door de paarden gesnoeid kunnen worden, een minibosje en wilgen in de natte zone.
• Modder wordt voorkomen op een zo haalbaar en betaalbaar mogelijke manier. Dit door de natste delen afsluitbaar te maken, voederplekken te verharden en te spelen met ondergronden. Ook is er een wadi op de laagste plaats, waar het water verzameld kan worden en infiltreren.
• Naast de eetbare beplanting, een lange takkenwal en verschillende hooiplaatsen, zijn er ook verschillende hoekjes voorzien voor verrijking zoals kruiden en puzzels.

Doel van het advies: ontwerp van een paddock paradise in de tuin van een nieuwbouwwoning, op een perceel dat volledig verbost was. We wouden een ontwerp waarbij zoveel mogelijk van de natuurlijk ontstane beplanting kon blijven, maar waar ook ruimte was voor bewegingsmogelijkheid en gras voor de paarden. 

Als eerste stap doken we in de geschiedenis van het perceel: was dit een bos of een verruigd perceel? Mogen er bomen gekapt worden? Welke elementen zijn historisch het meest waardevol en kunnen we dus het best behouden? Zowel de historische beukenkant rond het perceel als zo veel mogelijk oudere, waardevolle bomen (behalve de giftige zoals esdoorn) kregen een plekje in het ontwerp. 

Het basisontwerp bestaat uit een track rondom het perceel, met veel afwisseling in breedte door de groepjes bomen die beschermd worden. Een diagonaal middenpad zorgt voor meer bewegingsvrijheid en voor een mogelijkheid om de natste delen van de track veilig af te sluiten indien nodig. In dit natste deel voorzien we een wadi, en met de grond die daaruit komt, komt er een heuvel in het midden van het perceel, om veel overzicht te hebben.

Naast het behouden van de aanwezige bomen, creëren we ook hagen en takkenwallen als lijnvormige beschuttingsplaatsen voor dieren zoals vogels, kleine zoogdieren en amfibieën. Hier en daar behouden we ook brameneilandjes, goed voor de paarden en voor de natuur. Daarnaast komen er ook fruitbomen in de weides, die de gekapte bomen compenseren en een zeker bosklimaat bewaren. Aan de wadi houden we een open plek, als zonnige habitat voor amfibieën en insecten. 

Ten slotte zullen de weides ingezaaid worden met een kruidenrijk mengsel, wat mogelijk is aangezien het gaat om een vrij arme, bossige bodem. In het advies is ook een weidebeheer opgenomen met een optimale rotatie om overbegrazing te voorkomen, om zo ook de kruidenrijke weide verder te ontwikkelen. Een deel van de mest (berekend obv het aantal paarden en de oppervlakte weides) wordt gecomposteerd om het organisch materiaal in de bodem te bevorderen. Een mooi geheel dus!

Een specialleke, dit advies. Het gaat om een zeer groot perceel in natuurgebied, in een speciale beschermingszone, in historisch permanent grasland, en met een waardevolle vegetatie. De bedoeling was om deze natuurwaarde én waarde voor de paarden verder te verhogen. We kozen hier niet voor een paddock paradise, omdat er bijna 1ha ruimte per paard was én er gezocht werd naar zaken met een arbeidsextensief onderhoud.

Wel werden er haagkanten toegevoegd rond het perceel die op lange termijn de omheining kunnen vervangen. Ik koos voor 3 verschillende gemengde hagen geschikt voor de poldergrond en eetbaar voor paarden: een houtkant met een windschermfunctie, een vruchtdragende heg en een heg interessant voor vlinders en bijen. Daarbij komen ook faunaranden, die een overgang vormen van weiland naar haag. Deze stroken worden niet gemaaid of begraasd en vormen daardoor een zaadbron en een schuilplaats voor allerlei dieren.

We voeren winterrust en een rotatiebegrazing in, om het grasland te laten ontwikkelen met voldoende rustperiodes. Het hoge, vezelrijke gras is gezonder voor paarden en vormt een schuil- en nestgelegenheid voor weidevogels, die belangrijk én beschermd zijn in het perceel. Door mest af te voeren waar mogelijk, wordt gewerkt naar een kruidenrijker grasland. Minder nutriënten betekent meer kans voor kruiden om te concurreren met de rijkere grassoorten.

De drinkpoel wordt deels uitgerasterd om het ontwikkelen van een oevervegetatie mogelijk te maken. Deze zuivert het water en vormt habitat voor vogels, insecten en amfibieën. Slibruiming en gefaseerd maaien onderhouden de waterlichamen en creëren structuur, met verschillende habitats als gevolg.

 De weide werd (verder) ingericht als paddock paradise, om beweging te stimuleren. De uitdaging hier was vooral dat er een paard apart moest kunnen staan van de rest, maar dat het op termijn ook mogelijk moet zijn om er één grote track van te maken. Ik maakte daarom een plan waarbij de twee 'kuddes' 2 paden hebben die naast elkaar lopen, maar die wanneer je ze op elkaar aansluit toch voor extra kilometers zorgen. Ook is er een lager gelegen gedeelte dat zeer nat kan liggen, dit deel wordt een zomertrack die enkel in droge periodes open kan. In dit lager gelegen gedeelte komt ook een wadi, die in de zomer als verkoeling kan dienen en waar in de winter het water kan overstromen en infiltreren. 

Ook beplanting ontbreekt niet in het ontwerp: verschillende soorten bomen, heggen en een houtkant zullen dienen als extra ruwvoer, schaduw, en bron van voedsel en schuilplaats voor allerlei dieren en insecten. Ook oeverplanten, een bloemenweide en kruidenstrook op de heuvel, en een kant vol bessenstruiken zullen aanwezig zijn: lekker veel diversiteit! 

Daarnaast pakten we ook het weidebeheer aan, waar we met een rotatieschema de verdichting verminderen. In de kalender zijn de begrazingsdagen per weide gebaseerd op de oppervlakte van iedere wei. 

Tenslotte was het de bedoeling om een deel van de mest te composteren om over de weides te verdelen om het organisch materiaal op peil te houden maar ook te werken naar een weide waar meer kruiden een kans krijgen. Ik berekende hoeveel mest verwerkt kan worden tot compost, en hoe dat handig praktisch kan aangepakt worden. 

Op dit perceel was de helft al als weide ingericht, met een schuilstal en een gedraineerde paddock. De andere helft is pas bijgekocht en ontdaan van de verbossing die erop stond, waarbij de grote bomen behouden werden. De uitdaging was dus om de aanwezige bomen (eetbaar en niet eetbaar) in te passen in het ontwerp, dat een paddock paradise moest worden waarin de pony's veel moeten bewegen en op zoek moeten gaan naar voedsel, om overgewicht te voorkomen.

In het uiteindelijke ontwerp zijn de verschillende eetplaatsen dus op zo groot mogelijke afstand van elkaar geplaatst, en de paden met verschillende omwegjes gemaakt zodat er veel gewandeld, bochten gemaakt, en obstakels overwonnen moeten worden. De verschillende verbindingspaden kunnen open of dicht zijn, om de omgeving uitdagend te houden en uit te nodigen tot beweging. De eetbare bomen zijn beschikbaar om aan te knabbelen achter de omheining of ingericht als verrijkings- of schuurelement. De niet-eetbare bomen zijn omgeven door een bloemenweide of een voedselbos, om zo op veilige afstand toch aanwezig te kunnen blijven.

Ten slotte ging ik ook aan de slag met allerlei kaarten, om zo de heuvel en de wadi op de optimale plaats te kunnen inplanten. Ook het weidebeheer namen we onder de loep, om een rotatieschema in te stellen dat zorgt voor een gezonde grasgroei voor zowel de pony's als de natuur.   

Er was al een mooie track aanwezig in deze paddock paradise. De bedoeling was om te zoeken naar makkelijk uitvoerbare verbeteringen met een snel effect. Uit de kaarteninventaris bleek dat het perceel ligt in een sterk bebouwd gebied, maar anderzijds is de regio belangrijk voor beschermde soorten als kamsalamander, das, blauwborst en vleermuizen. We zijn dus gaan kijken naar welk leefgebied deze soorten nodig hebben, en hoe we hen een handje kunnen helpen.

Bomen waren al aanwezig, dus we kozen voor het toevoegen van hagen van haagbeuk, gele kornoelje, veldesdoorn, meidoorn en hondsroos. Allen inheemse soorten geschikt voor deze zandleembodem, eetbaar voor paarden en een meerwaarde voor bestuivers. Daarnaast werden er haalbare verrijkingselementen toegevoegd zoals een blotevoetenpad, kruidenstroken, een mineralenbuffet en puzzelhoekjes.

In het weidebeheer-advies werkte ik een rotatieschema uit, zodat compactering voorkomen wordt en er uitgemest en gecomposteerd kan worden. Op die manier kan de bodem verbeterd worden. Om dit haalbaar te maken omvat het advies een weidekalender en tips om met weinig extra omheining, deze rotatie toch mogelijk te maken.

Rondom één van de weides was er al een track aanwezig, maar voor de rest was het perceel behoorlijk kaal. De bedoeling was om een échte paddock paradise te creëren, waarbij de paarden meer bewegen, veel verrijkingsmogelijkheden hebben en waar de omgeving wordt opgefleurd door kruidenweides, heggen en bomen. Omdat het bouwen van een paddock paradise bovendien een grote investering is, deelde ik het uiteindelijke plan op in 4 verschillende fases met elk een kostenraming, zodat het een haalbaar meerjarenplan werd.

In een beplantingsplan gaf ik de afstanden, aantallen en uitrastering van de verschillende beplantingselementen mee. Er werd ook een advies over het weidebeheer en een mogelijk rotatieschema aan toegevoegd.

In 2023 werd het ontwerp nog eens aangepast in functie van veranderingen op het terrein.